Maandelijks archief: januari 2023

Achterland

Obreht, Téa – Achterland

Téa Obreht laat twee langzaam uitgesponnen verhalen bij elkaar komen in een toch nog onverwachte ontknoping. Het duurt lang voor het zover is, de lezer zal op een gegeven moment hunkeren naar die loeihete dag in 1893 waar Nora en Lurie elkaar treffen.

Het verhaal van Nora Lark speelt in Arizona. De boerderij ligt afgelegen. Het is droog en heet. De echtgenoot van Nora is water gaan halen maar komt maar niet terug. De sheriff vindt geen spoor. De twee oudste zoons geloven de in hun ogen onbetrouwbare sheriff niet. Ze trekken hun eigen plan en verdwijnen. Nora wacht op wat er komen gaat met grootmoeder, zoon Toby en Josie die als achternichtje is opgenomen in het gezin. Het is voor Nora duidelijk: een foute inschatting toentertijd, heeft consequenties in het heden, hoe logisch de beslissing toen ook was.

Toby heeft een mysterieus groot beest gezien maar wordt niet geloofd. De waterton is door onverklaarbare oorzaak omgevallen en het laatste restje water is weg. Dorst kwelt. Dan komt er weer bezoek. Obreht laat de lezer voelen hoe wreed het is om op alle mogelijke manieren in de steek gelaten te worden. Om gek van te worden.

Lurie groeit op voor galg en rad. Er staat op een gegeven moment een beloning op zijn hoofd. Lurie wordt niet alleen door de sheriff achtervolgd maar ook door geesten uit het verleden. Die geesten dringen zich op, eisen hem op.

Hij weet ternauwernood uit handen van het gezag te blijven. Uiteindelijk sluit hij zich aan bij een groep kamelendrijvers totdat hij wordt gedwongen de groep te verlaten. Hij vlucht op zijn kameel. Prachtig hoe Obreht de kameel en de man heel geloofwaardig laat samensmelten tot een twee-eenheid. En op het moment dat er eindelijk rust lijkt te zijn…

Een reactie plaatsen

Opgeslagen onder Boeken, eBooks, Fiction, Recensies

Normale mensen

Rooney, Sally – Normale mensen

Connel en Marianne zijn twee jonge mensen in eenzelfde stad op eenzelfde school. Hij is populair, zij niet. Bij hem thuis moeten de eindjes aan elkaar geknoopt worden, bij haar is er overvloed. Moeder en zoon gaan liefdevol met elkaar om. Het wordt beetje bij beetje in het verhaal duidelijk waar de kilte bij haar thuis vandaan komt.

Zijn moeder maakt bij Marianne thuis schoon. Hij haalt en brengt haar en wacht ondertussen in de keuken. Daar zoenen Connel en Marianne voor het eerst. Ze krijgen een relatie. De relatie blijft voor de buitenwereld verborgen. Ik begrijp dit niet.

Zowel Marianne als Connel gaan na het examen naar het Trinity College in Dublin. De rollen zijn nu omgedraaid: nu is Marianne populair en hoort Connol er niet bij. Ze zien elkaar tijden niet en leven hun eigen leven. Als ze elkaar weer tegenkomen, voelen beiden de diepe band die nog steeds aanwezig is. Hoe het afloopt blijft gelukkig onduidelijk en dat is maar goed ook. Dat geeft de lezer ruimte.

Het is knap dat Rooney de bijzondere band tussen de twee zo tastbaar weet te maken. Ze maakt van de lezer de alleswetende. Het lijkt een truc van Rooney, zo palmt ze de lezer in. Je voelt de liefde, je beleeft de individuele eenzaamheid en kwetsbaarheid. Je maakt de worsteling van beide kanten mee. Je leert zowel Connel als Marianne beter kennen dan de twee elkaar. De emoties slepen je mee en dwingen je door te lezen. Tegelijk klopt er iets fundamenteels niet. Beide jonge mensen zijn zich zeer bewust van hun eigen gevoelens en verlangens. Zowel Marianne als Connel kunnen zich prima uiten in woorden, maar bespreken hun diepere gedachten en gevoelens niet met elkaar. Ik begrijp dat niet.

Een reactie plaatsen

Opgeslagen onder Boeken, eBooks, Fiction, Recensies

Blindganger

Ondaatje, Michael – Blindganger

Moeder pakt haar koffer in waar Rachel en Nathaniel bij zijn en vertrekt. De kinderen vinden de koffer later in de kelder. Het maakt duidelijk dat de moeder niet op reis is.

De kinderen groeien op bij de Mot en de Schicht, twee mannen die de kinderen, blijkt achteraf, moeten beschermen. Met de twee mannen ontdekken de kinderen de wereld. Ze eten bij kramen waar overgebleven voedsel van hotels verkocht wordt, ze worden meegenomen op bijvoorbeeld smokkeltochten en vrienden van de twee vertellen spannende verhalen. De lezer krijgt prachtige sfeerbeelden van het leven in Londen vlak na de oorlog. Dat de kinderen ook in gevaar zijn, wordt duidelijk op het moment dat ze bijna ontvoerd worden. De kinderen worden onmiddellijk erna op kostscholen geplaatst.

Later nemen Rachel en Nathaniel als jongvolwassenen baantjes, Rachel bij het toneel, Nathaniel in een keuken. En zelfs dan is het niet toevallig dat er mensen hun pad kruisen. Nathaniel woont in leegstaande woningen met een vriendinnetje die, blijkt achteraf, niet voor niets bij hem in de buurt was.

De verteller is Nathaniel, nu 28 jaar oud. Hij werkt bij de geheime dienst. Daar hoopt hij informatie te treffen over zijn moeder. Dat zijn moeder in het verzet zat, is eigenlijk het enige dat hij weet. Met bij elkaar gesprokkelde informatie maakt Nathaniel een reconstructie van het leven van zijn moeder. Hij vult de informatie aan met het hoogstwaarschijnlijke, niet per se de waarheid. Het resultaat is een ingenieus verhaal.

Alles heeft in dit verhaal met alles te maken en niets is wat het lijkt. Ondaatje geeft genoeg hints al zijn die zorgvuldig gecamoufleerd. Pas bij de tweede lezing worden de lijntjes zichtbaar. Leugens zijn waarheid en de waarheid wordt gelogen of in ieder geval nooit volledig verteld.

Een reactie plaatsen

Opgeslagen onder Boeken, eBooks, Fiction, Recensies

De mantel van astrakan

Chiara, Piero – De mantel van astrakan

Er gebeurt in dit boek niet zo veel: de ik-figuur van het verhaal, een Italiaanse jongeman, leest boeken en verkent lopend Parijs.

De ik-figuur huurt bij weduwe Lenormand een kamer. De kamer was van haar zoon Maurice, die volgens het verhaal van de weduwe met een geliefde naar Indochina is vertrokken en niets meer van zich laat horen. De boeken die in de kamer staan zijn van Maurice. Maurice bleek een brede interesse te hebben in filosofie en wetenschap. Dat bevalt de ik-figuur zeer. Tussen de boeken vindt hij dagboeken. Hij herkent zichzelf in delen van Maurice’ verhalen. Ondertussen is de weduwe ingenomen met de nette, rustige huurder en vindt hem op haar zoon lijken.

Slenterend door de straten van Parijs ziet de ik-figuur op de eerste etage van een huis een jonge vrouw voor een spiegel naakt dansen. Hij is gebiologeerd door deze vrouw en loopt dagelijks langs het huis om haar te bekijken. Op een gegeven moment spreekt hij de vrouw aan. Ze stelt zich voor als Valentin. Er ontstaat zoiets als een voorzichtige relatie. De huurder besluit langer in Parijs te blijven en omdat het kouder begint te worden, is het voornemen heen en weer naar huis te gaan om warme kleding te halen. De weduwe geeft hem echter de kleren van haar zoon waardoor de noodzaak om naar huis te reizen komt te vervallen.

Dat de ik-figuur de kleren van Maurice draagt, verwart Valentin. Uiteindelijk vertelt ze dat Maurice en zij bevriend waren en dat Maurice niet naar een ver land is vertrokken maar dat hij in de gevangenis zit. Dan ontsnapt Maurice uit de gevangenis en eist ‘zijn’ Valentin op. De ik-figuur gaat terug naar Italië. Na maanden staat Valentin ineens voor zijn neus …

Knap hoe Chiara de spanning tussen  Maurice, Valentin en de ik-figuur voelbaar maakt in een verhaal waar nauwelijks iets gebeurt.

Een reactie plaatsen

Opgeslagen onder Boeken, eBooks, Fiction, Recensies

Mooi doodliggen

Heijden, A.F.Th. van der – Mooi doodliggen

Om aan de Russen te ontkomen wordt de moord op onderzoeksjournalist Moerasjko in scène gezet. Het plan van de geheime dienst van Oekraïne is dat Moerasjko na een paar dagen herenigd wordt met zijn gezin en op een onbekende plek een nieuw leven kan opbouwen. Op weg naar de avondwinkel wordt Moerasjko in de hal van zijn flat zogenaamd doorzeefd en afgevoerd naar het lijkenhuis.

Het hoofdstuk in het lijkenhuis is waanzinnig mooi. Daar leert de lezer Moerasjko kennen. Een man nog steeds stapelverliefd op zijn vrouw, een man die verknocht is aan zijn werk, een man met grote moed die mistanden genadeloos aan de kaak durft te stellen en overheden trotseert.

In gesprek met de doden neemt Moerasjko het besluit het lijkenhuis te ontvluchten en zich als zichzelf te melden bij de persconferentie over zijn eigen (zogenaamde) dood. Deze actie neemt niemand hem in dank af. Zijn vrouw Yulia scheidt van hem, hem verwijtend dat hij weet dat zij eindeloos veel van hem houdt en haar met zijn schijnexecutie toch in een immens verdriet heeft gestort. De geheime dienst trekt de handen van hem af. Collega’s branden hun vingers niet. Alleen een bevriende collega-journalist Natan Haandrikman houdt contact. Ook hij werkt net als Moerasjko aan de vliegramp MX17. Uiteindelijk is er geen happy end: de Russen weten hem te vinden.

Van der Heijden noemt de president van Rusland President Tsaar, de president van Amerika Trumpet en het is natuurlijk duidelijk wie hij bedoelt. Hij zet de twee presidenten in nog een geweldig hoofdstuk, genadeloos neer. Van der Heijden mixt fictie en werkelijkheid op zo’n manier dat de werkelijkheid zich openbaart. Het levert schokkende inzichten op. Het verhaal is met de huidige oorlog in Oekraïne meer dan actueel.

Een reactie plaatsen

Opgeslagen onder Boeken, eBooks, Fiction, Recensies

Descartes in Amsterdam

Dooremalen, Hans – Descartes in Amsterdam

Een filosofische denkmethode uitleggen met behulp van een verhaal is een toegankelijke manier om een model inzichtelijk te maken. Verhalen brengen kennis tot leven en reduceren denkbeelden niet tot een lijstje met eigenschappen. Hans Dooremalen verdient alle lof met deze poging het denken van René Descartes toegankelijk te maken. Laat alle filosofen maar een moord oplossen.

Oktober 1634. Descartes woont op de Westermarkt nummer 6. Er worden bij hem om de hoek moorden gepleegd. De schout is druk met rijke dames, invloedrijke burgemeesters en met politiek gekonkel en heeft geen tijd om moordzaken op te lossen. Hij oordeelt onmiddellijk dat de daders heksen zijn gezien de tekens in de sneeuw bij de lijken en wijst onmiddellijk naar een paar vrouwen. De zaak draagt hij over aan de onderschout met de onuitgesproken opdracht de aangewezen vrouwen aan te klagen en te berechten. Descartes gelooft niet in heksen. Samen met de onderschout rafelt hij stapsgewijs de zaak uit. Descartes etaleert zijn manier van denken in de praktijk; twijfelen aan alles zolang iets niet vaststaat en tegelijkertijd uiterst logisch redeneren. In tegenstelling tot de schout benadert hij de moorden zonder vooroordeel.

Helaas wil Dooremalen te veel. Hij haalt alles en iedereen erbij. Hij voert bijvoorbeeld bekende historische figuren op als Nicolaes Tulp, Andries Bicker en Laurens Reael maar geeft ze geen echte rol. Dit soort zijpaden halen de vaart uit het verhaal. Dooremalen laat ook nog eens Clement de bediende / leerling van Descartes, het verhaal vertellen. Zo kan Descartes de rol van een slechte schoolmeester aannemen die eindeloos met zijn eigen kennis pronkt en zijn cartesiaanse methode parmantig promoot als zaligmakend. Zo wordt de methode eerder irritant dan betekenisvol. En dan laat Dooremalen ook nog Descartes een onnavolgbare speech voor de raad houden. Te veel van het goede.

Een reactie plaatsen

Opgeslagen onder Boeken, eBooks, Fiction, Recensies