Erpenbeck, Jenny – Gaan, ging, gegaan
Op de Oranienplatz in Berlijn bivakkeren vluchtelingen. Richard heeft geen idee wie de vluchtelingen zijn en waar ze vandaan komen. Bij een volgend bezoek is het kamp opgeheven en zijn de vluchtelingen ondergebracht in een oud bejaardenhuis. Richard gaat daarnaartoe.
Hij wint het vertrouwen van de vluchtelingen en luistert naar hun verhalen: verhalen over families die verjaagd, uit elkaar gerukt of vermoord zijn. Over oorlog, vluchten en opvangkampen. Over onvoorwaardelijke kameraadschap en trouw. Als Richard vraagt wat de vluchtelingen willen, hoort hij maar één ding: ze willen werken.
Werken mogen ze echter niet. Ze moeten de asielprocedures afwachten. Procedures die voor alle Europese landen hetzelfde zijn, maar overal anders worden geïnterpreteerd. Politici praten niet over mensen, concludeert Richard, ze kijken naar welk ander land verantwoordelijk gehouden kan worden en schuiven elkaar de vluchtelingen toe.
Het was, beseft Richard, nog niet eens zo lang geleden dat vluchten, elders het geluk zoeken, iets was van de Duitsers zelf. De muur is nog maar net weg. Duitsland is nog niet zo lang geleden herenigd. Weggaan van jouw geboortegrond is trouwens van alle tijden. De oude Grieken vestigden zich tot diep in Afrika. Richard kan dat weten; hij was professor klassieke filologie.
Jenny Erpenbeck verweeft de verhalen van de vluchtelingen met het leven van Richard en daarmee met de recente geschiedenis van Duitsland. Zo worden hun verhalen toegankelijk en krijgen de vluchtelingen een gezicht, terwijl het ongemak door hun verhalen tijdens het lezen groeit.
Een realistische schets van het leven van vluchtelingen en hoe zij tegen een muur aanlopen.
