Ross, Tomas – Het Poesjkin plan
De zesde spionage-thriller van Tomas Ross, het Poesjkin plan, is door Ross geschreven in 1984. Dat geeft ons onbedoeld een uitstekend beeld van hoe het was tijdens de ‘koude oorlog’. Veel gebeurtenissen die indertijd actueel waren zijn echter nu wat achterhaald.
De Nederlandse geheim agent, de nogal kleurloze held Finch, is een ambtenaar met een iets spannender bestaan dan de meeste overheidsdienaren. Hij wordt gedropt in Rusland met de opdracht handelsdocumenten die een Nederlandse minister compromitteren, te achterhalen.
In Moskou wordt Finch door een auto opgepikt, die bestuurd zou kunnen worden door agenten van de KGB, de toenmalige Russische staatsveiligheidsdienst.
Ross schrijft daar: „Een blauwe Zjigoeli die stopt. Je stapt in, naast je op de achterbank zitten twee veiligheidsmensen en er is geen kruk aan de binnenkant van jouw portier.” Dat ontbreken van een portierkruk, daar gaat het om. Dergelijke ogenschijnlijke oppervlakkigheden staan herhaaldelijk in “Het Poesjkin Plan”. Zij vooral maken deze thriller zo anders en goed.
Dat Ross een goed gedocumenteerde auteur is zie je ook weer in deze roman. Dat professionele laat zich lezen in kleine zinnetjes, details in het verhaal, die je bij andere schrijvers maar nu en dan aantreft. Het zijn bij Ross niet zomaar sfeertekeningen of goed getroffen karakterbeschrijvingen, nee, ze vormen wezenlijke bestanddelen van zijn verhaal.
In een interview in het AD van 7 juli 1984 verklaarde Ross dat “het Poesjkin plan” gebaseerd is op een ware geschiedenis: Het verhaal van de “olieboer-in-het-groot” Deuss (Diets heet hij in het boek) die indertijd de Sovjets voor zo’n half miljard gulden heeft opgelicht. Daarom vinden we ook Slavenburg’s Bank in het boek met name genoemd. En de jurist, die een belangrijke rol speelt in het verhaal, is bedacht naar voorbeeld van de toenmalige minister van Justitie mr. Korthals Altes.
Natuurlijk, Het Poesjkin plan is tijdgerelateerd en daar moet je doorheen lezen. Het blijft echter een goed geconstrueerde thriller met een onverwachte ontknoping.
