Asimov, Isaac – De “Foundation-trilogie”
Er is denk ik geen sciencefiction-werk belangrijker, beroemder, historischer of wat voor term u er ook aan wilt geven, dan de oorspronkelijke drie delen van de Foundation-trilogie (het werden uiteindelijk zeven delen). Bovendien zijn er maar heel weinig SF-schrijvers die niet op de een of andere manier beïnvloed zijn door deze verhalen.
De Foundation-trilogie is een van die boeken die is uitgegroeid tot een zodanige historische pijler van het genre dat mensen het boek gemakkelijk overslaan en voor lief nemen. Je kunt het vergelijken met jonge bioscoopbezoekers, die het vandaag de dag moeilijk vinden om erachter te komen waarom er zoveel ophef is over Citizen Kane. De Foundation is echter niet een boek dat goed is omdat critici dat zeggen. Het is echt een goed geschreven en onderhoudend sociaal-politieke SF, gecombineerd met goede oude “Space Opera”. Daarnaast is het niet alleen spannend maar ook prachtig uitgevoerd qua verhaallijn. Asimov schreef duidelijk, maar niet laconiek. Ik vond het meest indrukwekkend dat Asimov’s plots net zo doordacht en ingewikkeld waren als die van de beste hedendaagse thriller-schrijvers. Toch is hij er steeds in geslaagd om bij zijn lezers de hoofden vrij te houden van verwarring en frustratie…
Het verhaal start minimaal 13.000 jaar in de toekomst. Op dat moment heeft de mensheid de ruimte zo grondig gekoloniseerd dat de meeste mensen de Aarde zelf allang zijn vergeten. De Foundation begint in de laatste jaren van het Galactisch Keizerrijk dat over het sterrenstelsel meer dan 10 millennia regeerde, op de regeringsplaneet Trantor. Deze planeet is overigens een wereld die door George Lucas ongegeneerd werd gepikt en omgedoopt tot “Coruscant” voor gebruik in Star Wars. Een man genaamd Hari Seldon durft op te staan en vertelt het zieltogende rijk dat neergang en val onvermijdelijk zijn. Hari Seldon is lector aan de wetenschapsfaculteit van de psychohistory. De faculteit doet onderzoek naar hoe het gedrag van grote populaties te voorspellen zijn over lange periodes. Seldon voorspelt niet alleen de val van het keizerrijk, maar ook het feit dat maar liefst 30.000 jaar van barbarij zullen volgen, tenzij zijn organisatie “de Stichting Encyclopedie” in staat is tot het catalogiseren en behouden van duizenden jaren van geaccumuleerde menselijke kennis. Dan misschien kan de 30.000 jaar worden teruggebracht tot een enkel millennium.
Verbannen door het Rijk naar een afgelegen wereld aan de rand van de Melkweg (een verhuizing voorzien door psychohistoricus Seldon), begint de Stichting haar werk… maar niet alleen door het schrijven van de Encyclopedie zoals aangekondigd. De eerlijke bedoeling van Seldon is om de wielen in beweging te zetten naar een geheel nieuw en meer welwillend Tweede Keizerrijk. Als zijn voorspellingen over toekomstige ontwikkelingen inderdaad juist blijken, wil hij de kleine wereld aan de rand van de Melkweg en een wereld aan de overkant die hij heeft opgezet, het fundament voor dit keizerrijk maken.
De roman beslaat zo’n 200 jaar, waarin psychohistorische voorspellingen van Seldon bewijzen nauwkeurig te zijn en de buitenste randen van de Melkweg zich beginnen los te maken van het Rijk. De vakkundige details van Asimov over de wijze waarop de Foundation geregeerd wordt en onafhankelijk blijft in de tumultueuze omgeving, zijn indrukwekkend. Later, als de Stichting als enige nog de geheimen van kernenergie heeft en een herkenbare koopman-economie ontwikkelt, wordt het een economische machtsfactor waartegen niemand zich kan verdedigen…
Maar bij de Foundation zijn roem en invloed niet alleen geworteld in de plot. De roman is in wezen het eerste verhaal dat een ontwikkeling op gang brengt: de rijping van de SF. Geen malle groene, slijmerige monsters meer of gekke “Flash Gordon”-dingen, maar Cambell’s ideaal van een literatuur van ideeën en de rede. Geen series van ontploffende ruimteschepen (vooruit, een paar dan) in dit boek, in de Foundation begint Asimov echt iets nieuws: het idee dat goede SF de hele geest activeert…
Nobel