Boye, Karin – Kallocaïne
Het verhaal dat Leo Kall vanuit gevangenschap vertelt, speelt zich af in een nationalistische, gemilitariseerde ondergrondse stad. De stad staat op het punt om een oorlog te beginnen.
De burgers zijn niets meer dan noodzakelijke pionnen, ze zijn geheel ondergeschikt aan het geheel. Het individu is een achterhaald mensbeeld. Kinderen zijn kleine medesoldaten en worden geschonken aan de staat. Ze worden opgeleid – gehersenspoeld – om de stadstaat straks te dienen.
Als mensen al iets anders denken dan wat voorgeschreven is, dan wordt er met niemand over gesproken, ook niet met de partners of binnen het gezin met ouders. In elke woonunit zijn bijvoorbeeld een politie-oor en politie-oog aanwezig. Alles dat anders gaat dan normaal wordt gesignaleerd, elke overtreding van de norm wordt gehoord of gezien. Er is geen privacy. Alles wat burgers doen en laten, wordt gevolgd. Alles is bekend bij de overheid. Bij de minste of geringste afwijking wordt ingegrepen. De controle is onontkoombaar. Alleen gedachten zijn nog veilig. Tot Leo Kall een serum uitvindt waardoor mensen die ingespoten worden hun verzwegen en geheime gedachten gaan vertellen. Het serum heet kallocaïne, genoemd naar hoofdpersoon Leo.
Dat serum lijkt bruikbaar om potentiële verraders en andersdenkenden die de stad mogelijk bedreigen, te ontmaskeren. Het serum wordt dan ook onmiddellijk ingezet. Stilgehouden diepe gedachten, eerlijk verlangen en oprechte twijfel worden zo openbaar. Als echtgenoten al iets intiems met elkaar gedeeld hebben dan wordt dat na het inspuiten van het serum verteld en kan de partner opgepakt worden op basis van zo’n bekentenis. Ook onterechte verdenkingen, jaloerse gevoelens, kinnesinne onder partners en collega’s worden geuit en maken zo slachtoffers. Gedachten blijken manipuleerbaar.
Leo spuit het serum stiekem bij zijn vrouw in. Zij vertelt onder invloed van het serum dat ze hoopt dat de moeders van de stad een nieuwe wereld kunnen creëren, ze vertelt dat ze Leo had willen doden. Leo geeft haar aan bij de autoriteiten.
Dit boek dat in 1940 verscheen, is zeer beklemmend, onheilspellend en helaas met de technische ontwikkelingen van deze tijd, hoogst actueel.
